İbadet edilen yerlerde, tütsü olarak yakılan ve keyif verici bir madde olduğu insanoğlu tarafından keşfedildiğinden bu yana çeşitli şekillerde karşımıza çıkan tütün en törensel ve keyifli içimini Nargile ile bulmuştur. Pipo ile içildi, Sigara olarak içildi, Puro olarak içildi, ağızda çiğnendi, Enfiye olarak kullanıldı ama bunların hiçbiri tütünün Nargile ile bütünleşmesi kadar görsel ve önemli olmadı. Nargile yüzyıllar sonunda bir kültür haline dönüştü. Dede torununa miras bırakacak kadar değer verdi nargilesine. Kimi zaman sultanların başucunda yerini aldı, kimi zaman ise hakettiği ilgiden mahrum bırakıldı. Nargile ve Nargile çevresinde oluşan göz kamaştırıcı kültür, bugün yine o ihtişamlı günlerine yeniden dönmenin hazırlığını yapıyor. Gün geçtikçe daha fazla ilgi ve sevgi görüyor.

TARİHÇESİ

Nargile' nin vatanı Hindistan' dır. Nargile' nin kökeni ise Farsça' da bir tür 'Hindistancevizi' anlamına gelen "Narçil" sözcüğüdür. Hint kökenli bu buluş Araplar tarafından "Şişa", İranlılar tarafından ise "Kalyan" olarak adlandırılmıştır. Temel mantığı hindistan cevizinin içi boşaltıldıktan sonra kabuğuna bir kamış sokularak hintkeneviri içmektir. Zaman içinde hindistan cevizinin yerini kabak almıştır. Buluşun İran ve Arap kültürü ile buluşması ise cam, çini ve porselen Nargile gövdelerinin doğmasına neden olmuştur. Osmanlıların Nargile ile tanışması 16. yüzyılda Yavuz Sultan Selim' in İran ve Mısır seferleri sırasında olduğu tahmin ediliyor. I. Ahmet ve IV. Murat gibi Nargile' yi yasaklayan padişahlar olsada sonradan bu yasaklar kaldırılmıştır. Osmanlı Nargile' yi çok benimsemiştir. Lülecilik önemli bir sanat kolu haline gelmiş, Tophane' de birbirinden güzel Lüle imal eden sanatkarlar Lüleciler Çarşısı' nı oluşturmuştur. 19. yüzyılda Marpuççuluk da bir sanat kolu haline gelmiştir. Mısırçarşısı' ndan Mahmutpaşa' ya girişte Marpuçcular çarşısı bunun en önemli göstergesidir.

NARGİLE PARÇALARI

MARPUÇ

Nargile' nin gövdesinden dumanın çekildiği uca kadar, hortum dahil bölümün tümü. Marpuçun hortumu, koyun derisinden yapılıyor.

İMAME

Marpucun en uç ve Sipsi takılan kısmı. Plastik, Kehribar ve bazı değişik maddelerdende yapılabiliyor. Bu İmamelerin en değerlisi keçi memesi diye tabir edilen ucu çavuş üzümü şeklinde olan yekpare kehribardan yapılanıdır.

SİPSİ

Marpucun ucuna takılıyor ve içmek isteyen herkese bir tane veriliyor. Maliyet nedeniyle genelde plastikten yapılıyor.

LÜLE

Tütünün konulduğu ve üzerine közün yerleştirildiği, Çömlekçi çamurundan yapılan kap. Bu çamur ısıyı iletmediğinden fazla kızmıyor ve üzerine konan tömbekiyi kavurup tatsızlaştırmıyor.

TEPSİ

Yere kül düşmesini engelleyen ve rüzgarlığın üzerine konulduğu parça.

RÜZGARLIK

Közün geçmesini önleyen ve Lüle' nin etrafına geçirilen silindir biçiminde delikli parça.

ŞİŞE

Su konulan bölüm. Cam, porselen çini ve gümüş olarak imal ediliyor. Ame en güzel olanı cam. Özelliklede Beykoz ve Lübnan işi olanları.

SER

Dar ve uzun olan boyun kısmı.

MAŞA

Kömürün tazelenmesi ve kontrolünde kullanılan parça.

MANGIR

Nargile kömürü uzun süre dayanmalı. Bu nedenle yanmış ve alevi kalmamış meşe kömürü kullanılıyor. Amatörce Nargile yakmak isteyenler, kolayca tutuşan Mangır kömürü kullanıyor.

TÖMBEKİ

Aromatize edilmiş tütünlerden önce kullanılan ve içimi daha ağır olan gerçek Nargile tütünü.

TÖMBEKİ TÜTÜNÜ VE ÜRETİMİ

Tömbeki içimi, tütünün yanmasından sonra asıl olan dumanın kullanım şeklinin sonuncunu ifade etmektedir.

Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim zamanında başlayan tömbeki tüketimi, Nargile içme tutkusu ülkemizde hala sürdürülüyor. Tömbeki içimindeki en büyük özellik sigara tütününden çok farklı bir tütün kullanılmasıdır. Tömbeki tütünü olarak isimlendirilen bu tütün, İran’ ın İsfahan ve Suriye' nin Laskiye civarındaki üretim alanlarında yetiştirilir. Dünyanin tanınmış en üstün kaliteli tömbeki tütünleri İsfahan tömbekisidir. Ülkemizde tömbeki tütünü üretimi ilk kez 1949 yıllarında Laskiye' ye yakın olan Hatay ve İskenderun’ da yapılmıştır. Daha sonra bu tütün tipi Konya’ nın Hadım ilçesinde de gerçek ekolojik alanını bulmuştur. Tömbeki' nin tarımdaki özellikleri oriental tütün üretimi usullerinden farklıdır. Tepe kırımı tatbik edilen tömbekiler sapları ile birlikte hasat edilir. 7-9 gün tarlada bırakılmak suretiyle kurutulurlar. Bu sırada yeteri kadar çiğ teşekkül etmezse kurumakta olan yaprakların üzerine sabahları su püskürtülerek kahverengi beneklerin teşekkülü sağlanır.

Bu tür tarım biçimi sonucu tömbeki tütünün yaprakları 35-40 cm boyunda 20-30 cm eninde büyük kıtalı ve kalın dokulu olur. Renkleri ise açık sarı ve yüzeyleri üzerinde kahverengi benekler oluşur. Nikotin oranları 2-4 olup, çok sert içimlidir. Tatlılık veren indirgen şeker maddeleri de %10 ve daha fazla olduğunda tatlıcadır.

Tömbeki Fabrikasyonu

Tömbeki üretimi diğerlerinden basittir ve bir atölye uygulamasına benzerlik gösterir. Hatta bir çok nargile kahvehanelerinde tütünler özel olarak yerinde hazırlanır. Tömbeki harmanı, tütünün yüksek neviyatlarından oluşur. Üretimi İzmir Sigara Fabrikasında yapılmaktadır. Üretimin ilk adımı % 10-11 oranında olan tütünlerin rutubetleri pulvaziratörlerle % 13' e çıkarılır. Nevi ve eller tekrar tekrar karıştırılıp harmanlanır. Böylece tömbeki harmanı yoğun el emeği gerektiren ve özenle işlenerek elde edilir. Sonra bu şekilde hazırlanmış tütün harmanı kasalara doldurulur. Üzerleri örtülerek 24 saat dinlendirilir. Rutubet homojenleşir ardından harman kıyım makinesine verilir ve kalınca yani genelde 10 mm eninde kıyılır. Böylece tömbeki üretimi tamamlanmıştır. Daha sonra % 12 rutubetle ½ kiloluk karton kutulara doldurulur ve üzerlerine etiketleri yapıştırılıp satışa sunulur.

NARGİLE ADABI

-Közünüzden sigara yakmayın ve yaktırmayın.
-Yüksek bir yere koymayın bu hem abestir hemde kullanımda zorluk verir.
-Nargileyi ortak içiyorsanız, marpucu doğrudan birlikte içtiğiniz kişinin eline vermeyin. Masaya bırakın oradan alsın.
-Nargilede, nargile tütününden başka bir şey içmeyin.
-Şişedeki suyu çok fazla köpürtmeyin.

NARGİLE İÇERKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

-İlk kez içiyorsanız açık ve havadar yerlerde içmeye gayret edin.
-Nargile kendinize aitse marpucunda aynı tütünü kullanmaya gayret edin ya da bir kaç tane marpuç alın çünkü deri kokuyu tuttuğu için tadı değişik gelebilir.
-Gittiğiniz mekan aynı ise kendinize ait bir marpucu oraya bırakın ve sürekli onunla için. Böylelikle sipsi den kurtulmuş ve dudağınızı da yormadan Nargile keyfi yapmış olursunuz.
-Aromalı tütünlerin seçiminde özellikle dikkatli olmanız gerekiyor. Çünkü aromatize edildiği için en kötü kalite tütünler kullanılabiliyor.
Önerimiz Tömbeki tütünü. Ama bu biraz ağır gelebiliyor.

NASIL HAZIRLANIR

Tömbeki ismi verilen tütün elle kırıldıktan sonra geceden ıslatılmaya bırakılıyor. Üzerine nemli havlu örtülüp bir süre bekletiliyor. Nargile' nin iyi olmasının sırrı da bu tavının iyi olmasında yatıyor. Tömbeki suyun içinde belirli bir süre bekletildikten sonra özenle lüleye sarılıyor ve servisten önce suyu sıkılarak lülelere, yani tütünün konduğu delikli tablaya yerleştiriliyor ve tütün çelik şişlerin yardımıyla tam ortadan deliniyor. Lüleye yerleştirilen tömbeki, yine ıslatılmış ancak ikiye bölünmüş ve kalın damarları alınmış bir tütün yaprağıyla sarılıyor. Daha sonra sere yerleştirilerek kısa boylu bir meşe ağacı türü olan pirnal kömüründen elde edilmiş köz ile yakılıyor.

NASIL İÇİLİR

Nargile içerken zaman problemeniz olmamalı ve bu işin keyfini çıkartarak içebilmeniz için en az iki saatlik bir zamanı ayrırmanızıöneriyoruz. İki içim şekli var göbekten ve göğüsten. Göğüsten içim yorucu olduğu için göbekten içim tercih ediliyor. Bu yöntemde dumanı diyaframınızı kullanarak midenize çekiyor ve üflüyorsunuz.
Marpucu alt kısmından tutacaksınız ve ağır ağır dumanı çekeceksiniz. Duman suda süzülürken çıkan ses ayrı bir tat eriyor bu keyfe. Dumanı sigara gibi içinize çok çekmeyeceksiniz. Havayı nefes alır gibi çekmelisiniz ki şişedeki su fokurdasın ve tütün yansın. Nargile şişesinin içindeki su normal su. Suyun üzerinde bir hava boşluğu var ve siz marpuçtan nefes çektiğinizde gelen hava, bu boşluktan geliyor. Sonra hava çıkacak başka bir yeri olmadığı için sudan vakum yapıyor ve oluşan vakum üstteki lülenin tütününü yakıyor. Gelen duman suyun içinde süzülerek ve soğuyarak size ulaşıyor. Su tütündeki zararlı maddeleri süzüyor ve soğutuyor. Özelliklede kağıt olmadığı için katran ile ilgili zararlı maddeler hiç yok. Su yerine süt koyanlarda var bazı tütün çeşitleri için ama hiç hoş gelmedi bize.

NARGİLE İLE İLGİLİ BAZI DEYİŞLER

-Bu iş zamansızların işi Mir' im..
-Nargile içeni köpek ısırmaz.
-Nargile içenin evine hırsız girmez.
-Şeytanın insani kandıramadığı tek yer Nargile kahveleridir.
-Nargilemin marpucu gümüştendir gümüşten.