Untitled Document
Şarap
ŞARAP SÖZLÜĞÜ

A

Ağırlık: İyi şarapların dil üzerinde bıraktıkları kalıcı his.
Ağızda kalıcılık:
Bir yudum şarabın ağızda bıraktığı, önce yoğun, zamanla yavaş yavaş azalan aroma etkinliği Buna tadımda "ağızda uzunluk" (longeur en bouche) da denir.
Ahenkli: Sadece dengeli değil, aynı zamanda kendilerini çok hoş bir şekilde ortaya koyan şaraplar için kullanılır.
Alkol Derecesi: Bir şarapta bulunan alkol oranı: Çoğu beyaz şarabın alkol derecesi %9 ile 14BO arasında değişir, çoğu kırmızı şarabın alkol derecesi %11 ile %14 arasında değişir.
Amerikan Meşesi: ABD ormanlarından elde edilen meşe tahtası, bu tahtadan yapılan fıçılar: Belirli şarap bölgelerindeki bazi üreticiler (İspanya ve Avusturya gibi), şaraplarını yıllandırmak için Amerikan meşesini tercih ederler.
A.O.C.: Appelation d'Origine Contrôlée ve bazen Appelation Contrôlée olarak kısaltılan ve AC olarak gösterilen kısaltma: Korunan yer ismi anlamına geliyor. Fransa' nın, ismin kaynağı, üzüm çeşitleri ve diğer özellikleri yasalarla belirlenen en yüksek sıradaki şarapları için resmi bir kategori.
Apelasyon: Üzümün geldiği ya da yetiştirildiği özel bölge.
Aroma: Şarabın kokusu. Bazı dil uzmanları şarabın doğrudan ve genç kokusuna aroma derler ve daha yaşlı, daha karışık bir şarabın kokusu için buke kelimesini kullanırlar. Fakat çoğunlukla şaraplar için genel bir terim olarak aroma kullanılır.
Aromatik: Genellikle çok belirgin bir kokusu, özellikle meyveli ve çiçeksi olan şaraplar için kullanılır. Bazıüzüm türleri de aromatik olarak tarif edilir, çünkü bunlardan elde edilen şarapların aromalarıçok güçlüdür.
Artık Şeker: Fermantasyon sonrasında şarapta kalan şeker.
Asidite: Genellikle tartarık asit(üzümlerde bulunan doğal bir asit)' ten oluşan ve şarabın, %0,5 - 0,7' sini oluşturan bir madde.
Asil Küf: "Botrytis Cinerea" adlı bir mantarın, uygun iklim koşullarında, beyaz üzümlerde oluşturduğu bir küftür. Asıl küften etkilenmiş üzümler, su kaybederler ve bunun sonucunda da şeker oranları artar. Oldukça kötü bir görünümleri olsa da, bu üzümler, Sauternes gibi dünyaca ünlü ve çok uzun ömürlü şaraplara imza atarlar.

B

Bacak: Şarap kadehte iken, hafif dairesel hareketlerle çalkalanması sonucu kadehin iç cidarlarında yükselir ve yollar halinde aşağıya doğru süzülürken de Fransızca' da bacak (jambes) ya da gözyaşı (larmes) anlamına gelen oluşumlar meydana gelir. Alkol oranı yüksek şaraplarda bu oluşum daha belirgin olacaktır.
Bitkisel: Bitki örtüsü veya bitkileri andıran aroma ve tatlar.
Bitiş: (Finis) Yuttuktan veya tükürdükden sonra şarabın bıraktığı son his.
Birincil Aromalar:
Üzüm yapmak için kullanilan üzümlerden kaynaklanan taze aromalar.
Blanc de Blancs:
Beyazların beyazı anlamına gelen bu Fransızca terim, tamamiyte beyaz üzüm çeşitlerinden üretilen köpüklü şaraplar için kullanılır. Örneğin üretimde sıkıkla siyah çeşitlerin kullanıldığı şampanyalar kimi zaman Chardon-nay üzümünden üretilirler ve bu özel şampanyalar blanc de blancs olarak bilinirler.
Buke (bouquet): Daha çok olgun ya da olgunlaşmakta olan şarapların kokusunu anlamakta kullanılan bir terim. Şarapta, üzümden gelen birincil aromalar ile fermantasyon ve yaşlandırma sırasında oluşan ikincil ve üçüncül aromaların kompleks bileşkesi olarak da tanımlanabilir.
Burun: Şarabın kokusal incelemesine verilen ad. Koku, aroma veya buke terimleriyle eş anlamlı olarak kullanılan bir terim.
Busone: Mantar enfeksiyonundan etkilenmiş ve bozulmuş olan şaraplar için kullanılan bir tanımlama.
Büzücü: Bazı şarapların ağız kurutma özelliği tanen, asit ya da ikisinin karışımıyla ortaya çıkar.
Büyük (Güçlü):
Çok fazla yoğun olan şaraplar için kullanılır.
Bodega: İspanya' da bir şarapçı. Aynı zamanda şarabın saklandığı bina anlamına geliyor.
Boşaltmak: Havalandırma veya tortularından ayırma amacıyla şarabı şişeden bir başka kaba boşaltmak.
Bol: Özellikleri son derece belirgin ve kolay algılanan şarap için kullanılan terim.
Bölge:
Mıntıkadan daha belirsiz, ülkeden daha belirli coğrafi birim. İtalyan şaraplarından bahsedildiğinde bu terim şarap alanlarını ifade ederken, aynı zamanda politik bölgeler anlamına da gelir.

C

Castello: İtalyanca sato, şarap malikhanesi.
Chateau: Özellikle Bordeaux ve Fransa' nın diğer bölgeleri içinde kullanılan, büyük şarap malikhanesi anlamına gelen Fransızca sözcük.
Classico:
Belli tiplerde DOC/DOCG şarabının elde edildiği, toprağın orijinal veya klasik bölgesinde bulunan bağlara ait DOCG ve DOC şaraplarına verilen İtalyanca terim.
Cibre: Üzümün sıkılmasından sonra kalan kabuk, çekirdek ve saptan oluşan atığa verilen ad.
Cru Classe: Medoc yöresinde 1855' ten bu yana standardize edilen beş resmi bölge.

D

Degüstasyon: Bir şarabın özelliklerinin değerlendirilmesi, olumlu yönleri ya da kusurlarını saptamak amacıyla yapılan tadım işlemi.
Dekantasyon:
Bir şarabın tortudan arındırılması ya da havalandırılması amacıyla, şişeden ayrı bir kaba(karaf) bir dekantore boşaltılması.
Denge:
Kaliteli saraplarda mutlaka bulunmasi gereken bir özellik. Dengeli bir sarapta, alkol orani, asidite, seker miktari ve tanen, damakta bir denge halindedir ve hiçbir özellik digerlerini bastiracak kadar ön plana çikmaz.
Derinlik: Şarabı ağızımızda gezdirmeye başladığımızda tek bir tad olgusu yerine birbirinden farklı tadlar algılayabiliyorsak bu derinlik ifadesi ile tarif edilmektedir.
D.O.: Yer ismi anlamına gelen Denominacion de Origin' in kısaltması. İspanya' da, ismi, üretildiği yer, üzüm türü ve diğer özellikleri yasa ile belirlenen şaraplar için kullanılan resmi kategori.
D.O.C.: Kontrol edilmiş yer ismi anlamına gelen Denominacion de Origin Controllata' nın kısaltması, İtalya' nın ismi, üretildiği yer, üzüm türü ve diğer özellikleri yasa ile belirlenen şarapları için resmi kategori, aynı zamanda Portekiz' in en yüksek resmi şarap kategorisi için kullanılan ve aynı anlama gelen Denominaçao de Origem Controlada kısaltması.
D.O.C.G.: Kontrol ve garanti edilmiş yer ismi anlamına gelen Denominacion de Origin Controllata e Garantita. İtalya' nın en üst sıralamasında olan şaraplar için resmi kategori.
Doku: Bir şarabın ahengi veya ağızda bıraktığı his.
Domaine: Şarap malikhanesi anlamına gelen Fransızca kelime. Burgonya' da çok sık kullanılır.
Donuk: Karışık ve bulanık hissi uyandıran şarap. Bu terim şarabın görüntüsü, aroma ve tatları veya genel stili için kullanılabilir.
Dömi-sek: Hafif tatlı şaraplar için kullanılan bir terimdir. Şeker oranı, genellikle. 4,1-12 g/1' dir.
Dumansı: Duman veya odun dumanını andıran tad ve aromalar.
Düz: Dokusu sert ve kaba olmayan şaraplar için kullanılır.

E

Eski Asma: Asmalar eski olduğundan -genellikle 40 veya daha fazla yıllık-, üzümlerin iyi bir kalitede olması ve az ürün elde edilmesi demektir.
Eski Dünya:
Avrupa' nın şarap üreten ülkeleri için kullanılan genel bir terim.
Eski Meşe:
Meşesel özelliklerini kaybedecek, genellikle 5 yılın üzerinde olan fıçılar.
Estate Bottling:
Şarabın, üzümlerin yetiştiği bölgede kurulan tesislerde üretildiğini ifade eder. Buradaki avantaj, bağlardan toplanan üzümlerin, tesislere yakın olması sayesinde toplanan üzümlerin hava ile teması sonucu oksidasyona başlamadan işlenmeye başlamasıdır.
Etek:
Şarapçılık dilinde şarabın rengine verilen isim. Fransızca karşılığı: "Robe".

F

Fermentasyon: Üzüm suyunda doğal olarak bulunan şekerin, mayaların yardımıyla etil alkol ve karbondioksite dönüşmesi.
Filokseride: Vitis Vinifera üzüm türlerinin köklerinde beslenen ve erken üzüm ölümlerine yol açan fidan biti.
Finiş (Bitiş): Bir şarap yutulduktan ya da tükürüldükten sonra ağızda bıraktığı nihai etki için kullanılan bir tanımlama.
Fıçı: Şarap yapmak veya saklamak için kullanılan geniş tahta kaplar.
Fıçı Fermantasyonu: Paslanmaz çelik gibi tesirsiz maddeden yapılmış kaplarda fermante edilen ve sonra olgunlaşma süresi için meşe fıçılara konan beyaz şaraplar için kullanılan bir terim. Bu şaraplar fıçıda yıllanan şaraplara oranla daha yumuşak olur.

G

Genç (primeur): Şarap Üzümün birincil (primeur) aromalarını kaybetmeyeceği özel bir yöntem ile üretilip hemen şişelenen ve fazla bekletilmeden tüketilmeleri gereken şaraplar.
Geniş:
Şarabı ağzımızda dolaştırdıktan sonra damakta bıraktığı tokluk, doygunluk hissidir.
Gövde: Bir şarabın damakta bıraktığı dolgunluk hissi. Alkol oranı ve ekstresi yüksek olan şaraplar sağlam gövdeli ya da dolgun olarak tanımlanırlar.
Güçlendirilmiş Şarap: İ çine alkol eklenmiş şarap.

H-I-İ

İnce: İçerdiği maddelerin eksik olduğu şaraplar.

J-K

Kabuk teması: Üzüm suyunun, üzüm kabukları ile temasta olduğu süreç, kırmızılarda bu süreç boyunca şarap renk, tanen ve diğer maddeleri emer. Genellikle beyaz şarap üretiminde kullanılmaz, fakat bazen şarabın aromatik özelliğini daha belirgin hale getirmek için kullanılır.
Kadifemsi: Damakta dengeli, esnek ve yumuşak dokulu his uyandıran şarapların tarifinde kullanılır.
Karakter: Güçlü oldukları görüntüsü veren, bütünlük taşıyan şaraplara verilen antropomorfik bir özellik.
Karışım: Farklıüzüm türlerinden elde edilen iki veya daha fazla şarabı karıştırmak (aynı zamanda farklı bağlara, farklı bölgelere veya farklı mahsullere ait şaraplar için de kullanılır), farklıüzüm türlerinin sırasından elde edilen şaraba karışım denir.
Kav: Şarapların bekletildikleri mahzene verilen ad.
Klon: Diğerleri ile karşılaştırıldığında kendine ait özellikleri bulunan bir alt üzüm türü.
Kısalık: Bir şarap yutulduktan (ya da tükürüldükten) sonra ağızda bıraktığı tadın kalıcı olmaması ve bir iki saniye içinde kaybolması halinde, o şarabın kısa olduğu söylenebilir. Tanenin ağızda bıraktığı burukluk, ağızda kalıcılık kavramında dikkate alınmaz.
Kompleks: Basit olmayan. Bu tür şaraplarda çok değişik aroma ve tadlar bulunur. Bunların şarap içindeki gelişim ve değişimleri son derece önemlidir.
Konsantre: Aroma ve tatları yoğun olan şaraplar için kullanılır.
Kupaj: Farklı özellikteki şarapların harmanlanması işlemi. Bu işlemde, bağların farklı kısımlarında elde edilen şarapların, değişik yılların, değişik işlemlerden geçmiş ayrı karakterde şarapların ya da farklı sepajların birbiri ile harmanlanması yolu ile, daha kaliteli şarapların üretilmesi hedeflenir.

L

Likör Şarap: Alkol eklenerek fermentasyonları durdurulmuş şaraplardır. Bu nedenle alkol oranları yüksektir. Porto ve Jerez, dünyanın en ünlü likör şarapları olarak bilinirler.

M-N

Magnum: 1,5 litre (normal şarap şişesinin iki katı) hacmindeki şişelere verilen ad.
Malotaktik fermantasyon: Malik asidin doğal bir şekilde, şarabın genel asidite oranını yumuşatan laktik aside dönüşmesi. Beyaz şarap üretiminde kullanılan bir işlem.
Maserasyon: Kırmızı ve roze şarap üretiminde, üzümlerin kabuk ve çekirdekleriyle birlikte bekletilerek renk, tanen ve diğer organik maddelerin şaraba kazandırıldığı işleme verilen ad dır. (Cibre fermantasyonu olarak da ifade edilir.
Maya: Üzüm suyunun saraba dönüşmesini sağlayan tek hücreli mekanizmalar.
Mayse: Şıralı cibreye verilen isim.
Non-vintage: Değişik yıllarda üretilen şarapların harmanı.

O-Ö

Oksidasyon: Fazla oksijene maruz kalma sonucu oluşan şarap hatası. Bu tür şaraplar "oksidize" olarak tanımlanır.
Önoloji:
Şaraplarla ilgilenen bilim dalı.

P-R

Parlak: Özellikleri duyular tarafından güçlü bir şekilde fark edilen şaraplar için kullanılır. Bir şarap görünüş olarak parlak olabilir ya da aroma ve tadı parlak olabilir, her iki şekilde de bu tanımın tersi "donuk" tur.
Posa:
Kırmızı şarabın dibinde şarap olgunlaşırken oluşan katı artık.
Primeur (Genç) Şarap:
Üzümün birincil aromalarını kaybetmeyeceği şekilde özel bir yöntem ile üretilip vakit kaybetmeden şişelenip, satışa sunulan ve fazla bekletilmeden, tercihen 6 ay, üzümün türüne göre en geç 12 ay içinde tüketilmeleri gereken şaraplardır.
Rizerva/Reserve / Reserva:
(Kalya / Fransa / İspanya) Daha fazla yıllanmış ya da normaline göre daha üstün kaliteli şarap.

S-Ş

Sek: Tatlılıkları pek fazla algılanamayan şaraplar. Genellikle, şeker oranları 0-4 g/1 olsa da, asiditelerine göre, bu oran 10 g/1' ye kadar çıkabilir.
Sepaj (varyatel):
Fransızca' da şarabın yapımında kullanılmış üzüm çeşidi anlamında kullanılmış bir sözcüktür. "Sepaj sarap" ise "Varietal" de denilen, ağırlıklı olarak tek bir üzüm çeşidinden yapılan şaraba verilen ad.
Şişe Yıllanması:
Şarabın şişelendikten sonra olgunlaşması. Çoğu şaraplar, satışa sunulmadan önce, kısa bir süre şişede bekletilirler. İyi şarapların müşteri tarafından da satın alındıktan sonra bir süre bekletilmesi gerekir.

T-U

Tad Bileşenleri: Şarapların aroma ve tadlarından sorumlu, üzümlerde bulunan organik maddeler.
Tanen: Üzüm kabuklarında, çekirdeklerinde ve saplarında bulunan ve ağızda burukluk hissi uyandıran madde. Kırmızı şaraplarda daha çok mevcut olan tanenler, bu şarapların gövdesine katıda bulunurlar ve aynı zamanda yıllanmalarında önemli bir rol oynarlar. Şaraba tanen, üzüm dışında, yıllandırıldığı fıçıdan da geçebilir.
Tortu: Fermantasyon sonrasında beyaz şarabın dibinde biriken üzüm artıkları ve ölü maya hücreleri.
Uzunluk: Bir şarap yutulduktan (ya da tükürüldükten) sonra ağızda bıraktığı tadın etkinliği ve kalıcılığı. Tanenin ağızda bırakmış olduğu burukluk, uzunluğa dahil değildir.

V

Varietal (Sepaj): Fransızca' da şarabın yapımında kullanılmış üzüm çeşidi anlamında kullanılmış bir sözcüktür. "Sepaj Şarap" ise "Varietal" de denilen, ağırlıklı olarak tek bir üzüm çeşidinden yapılan şaraba verilen ad.
Vin de Pays: Fransızca' da yöre şarabı anlamına geliyor. Yasal olarak, AOC şaraplarından daha alt seviyede olan Fransız şarapları kategorisi.
Vinifikasyon: Üzüm suyunu şaraba dönüştürme işlemi.
Vintage: Birden fazla anlama sahip olan bir terim. Bağbozumu anlamında kullanıldığı gibi, üzümlerin toplanıp şarap üretimine başlanan yıl anlamına da gelebilir. Kimi zaman ise, şampanyada olduğu gibi, bir şarabın tek bir yılın ürünü olduğunu anlatır.
Vitikültür: Bağcılık bilimi ve uygulamasına verilen isim. Bağların bulunduğu iklim ve toprak koşulları, üzüm çeşidinin seçimi, bağların tesis edilmesi, aşılama, hastalıklar ve daha pek çok konu ile ilgilenen bir bilim dalıdır.
Vitis Vinifera: Dünyadaki çoğu şarap üzümlerinin ait olduğu tür.

Y

Yarı-sek: Çok hafif tatlı olan şaraplar için kullanılan terim.
Yarı Tatlı: Yarı-sekten daha tatlı olan, fakat tam anlamda tatlı olmayan şaraplar için kullanılan terim.
Yeni Dünya: Avrupa' nın dışında şarap üreten ülkelere verilen genel isim.
Yeni Meşe: Hem yeni olan meşeler (aynı zamanda birinci yıl meşesi olarak da adlandırılır) bir ve dört sene boyunca kullanılmış fıçıları ifade eden belirsiz bir terim.
Yumuşama: Kabuk taneleri, tanen ve diğer maddelerin çözülmesi için kırmızıüzümlen kendi sularına batırma işlemi. Terim genellikle deri ve üzüm suyunun etkileşimde bulunduğu bütün süreç için, fermantasyon dönemi dahil olmak üzere kullanılır.
Yuvarlaklık: Çoğunlukla dengeli, taneni, asiditesi ya da şeker oranı ön plana çıkmayan dengeli şaraplar için kullanılan bir tanım.