MİNAKOP

Karadeniz de kötek ya da götek olarak ta bilinen Minekop Levrekgiller familyasının diğer bir türüdür. Eşkineye çok benzeyen minekoplar 40-100 cm arasında olur. 1 metreden büyük ve 20-25 kg olanlarına da rastlanmıştır. Erişkinler kıyıya yakın kayalık dipleri, yavrular ise akarsu ağızlarını tercih ederler. Parlak mavimsi-gri renkteki vücudu sırttan karına doğru inen sarı menevişli çizgilerle bezenmiştir. Karnı gümüşi beyazdır. Eti beyaz ve çok lezzetlidir. Kışın yağlı olduğu dönemde ızgarası nefistir. Mayonezli haşlaması, tavası, salatası ve pilavı yapılır. Uygun olduğu aylar Aralık-Şubat arasıdır.

MORİNA

İnsanlık tarihinde çok önemli rol oynayan balıkların başında gelir. İskandinav ülkelerinde buna bağlı olarak balık endüstrileri kurulmuştur. 50-180 cm arasında 1-11 kg ağırlığındadır. Ülkemizde bulunmaz. Eti beyaz ve lezzetlidir. Tuzlaması makbuldür. Balık yağı da çıkartılır.

MÜREN

Akdeniz, Ege ve Marmara' da yaşayan 15 cm den 3 metreye kadar ulaşabilen ve 120 kadar türü olan efsane bir balıktır. Saldırganlığı ve yırtıcılığı hep anlatılır. İnsanlar üzerine gitmediği sürece de insanlara uzaktır. Ancak sıkıştırılır ya da zipkinlanırsa saldırır ve dişlerinin dibindeki zehirli maddelerden dolayi ciddi yaralar ve uzun tedaviler gerektirir. Özellikle avcılığı yapılmaz. Eti beyazdır. Marine edilirse çok lezzetlidir. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylül arasıdır.

ORFOZ

Ege ve Akdenizde yaşayan boyu 60-120 cm arası ve 50 kg a kadar büyüyebilen, giderek nesli tükenmekte olan kıymetli bir balıktır. Avı çok dikkat ve ustalık ister. Sualtı sporları yapanların avlamak istedikleri balıkların başında gelir. Çanakkale ve Ege' de Rofoz diye de adlandırılır. Izgarası (şiş ya da fileto), çorbası, yahnisi, buğulaması, mayonezli haşlaması ve salatası yapılır. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylül arasıdır.

ORKİNOS

Akdeniz ,Ege, Marmara ve Karadeniz de yaşayan bir balıktır. 50-400 cm boydan 3-600 kg a kadar büyüyebilir. Büyük sürüler halinde yaşar. Bazı balıkçılar Orkinos avlamayı uğursuzluk olarak kabul etseler de bazıları için son derece zevkli ve karlıdır. Kırmızı etli bir balıktır. Son zamanlarda Akdenizde kurulan çiftliklerde üretimi de yapılıp özellikle Japonya' ya ihraç edilmektedir. Konservecilikte çok önemli bir yer tutar. Ayrıca karın kısmından marine edilerek yapılan şişi de çok yumuşak ve lezzetlidir tavsiye ederim. Uygun olduğu aylar Aralık-Ocak arasıdır.

ÖKSÜZ BALIĞI

Akdeniz, Ege ve Marmara' da yaşayan bir balıktır. Boyları 40 cm e ağırlığı da 3-4 kg a kadar ulaşabilir. Kırlangıçla çok karıştırılmakla beraber daha pembemsidir. Bazı balıkçılar Kırlangıç diye de satmaya çalışırlar. Beyaz etli bir balıktır. Çorbası ve buğulaması yapılır. Uygun olduğu aylar Mayıs ve Kış aylarıdır.

PALAMUT

Uskumru, Torik ve Orkinosu içeren bir familyadandır. Sürüler halinde yaşayan pulsuz, siyah etli bir göçmen balıktır. Sırtı çizgili, karnı gümüş rengindedir. Uzunluğu 1 metreye kadar varır. Bu familyanın çeşitleri bütün denizlerimizde görülmekle birlikte en lezzetlileri Karadeniz ve Marmara’ da avlanılanlarıdır . Karadeniz ve Marmara palamutunda baştan kuyruğa doğru muntazam çizgiler halinde giden, dördü koyu, üçü açık menevişli yedi adet bant bulunur. Ege' de yaşayan, Tombik, Benekli Orkinos ve Yazılı Orkinos isimleri alan yakın akrabasında ise sırttan karına doğru dalgalar halinde inen en az 16 adet alacalı bant ile karın civarında en az üç adet siyah benek bulunur. Bu cinsin etinin tadı, hakiki palamuta nazaran hiç güzel değildir. Ama çok kişi bu özelliği bilmeyip palamut diye aldanır ve sonra palamuttan soğur. Palamut avı Ağustos ayında başlar. Önce Karadeniz' den sürüler halinde vonoz ve çingene palamutu, Eylül' den itibaren de palamut gelmeye başlar.

PALAMUT BÜYÜKLÜKLERİNE GÖRE ş ÖYLE SIRALANIR;

20 cm’ye kadar..................Palamut vonozu, Gaco
20-30 cm arası..................Çingene Palamutu
31-40 cm arası..................Palamut
40-45 cm arası..................Kestane Palamutu
45-50 cm arası .................Zindandelen
51-60 cm arası..................Torik
61-65 cm arası..................Sivri
65-70 cm arası..................Altıparmak
70 cm’den büyük.................Peçuta

En lezzetli zamanı da Eylül başından Şubat ortalarına kadar olan zamandır. Bu mevsimde çok yağlı olduğundan tavası biraz ağır kaçar. Bu nedenle ızgarası ve fırını tavsiye edilir. Aynı mevsimde yahnisi de çok lezzetli olur. Diğer mevsimlerde tavası yapılabilir. Palamut siyah etli bir balık olduğundan buğulaması ve çorbası tavsiye edilmez. Tuzlaması ve tütsüsü de yapılır.
" TORİK "
Eskiden BABA TORİK diye de adlandırılan Palamut' un 50-60 cm daha büyük ve daha yağlı olan bir balıktır. Bu nedenle tuzlaması ve lakerdası nefis olur. Ayrıca fırında kağıt kebabı, papaz yahnisi, köftesi, fümesi, haşlaması, pilakisi, ızgarası (şiş ya da fileto) ve tavası da yapılır.

PİSİ BALIĞI

Akdeniz, Ege ve Marmara' da yaşayan 20-50 cm uzunluğunda 250gr dan 3kg a kadar büyüyebilen uzun ömürlü bir balıktır. Çok büyük olanlarına balıkçılar Diplarya' da derler. Eti beyaz ve çok lezzetlidir. Şişi, tavası, ızgarası ve haşlaması yapılır. Uygun olduğu aylar Kasım ve Mayıs aylarıdır.

RİNGA

Akdeniz, Ege, Marmara ve özellikle de Karadeniz' in kuzeyine sıkça rastlanan bir balıktır. Fakat diğer denizlerimizde az olduğu için özellikle avcılığı yapılan bir balık değildir. Dünya balık ticaretinin en önemli balıklarından biridir. Tuzlaması, tütsülemesi ve en çokta konservesi yapılır.

SARDALYA

Halk arasında avlanma şeklinden dolayı ateş balığı olarak da bilinen 12-22 cm arasında bir balıktır. Hamsi' nin yakın akrabası Sardalya sürüler halinde yaşar ve kıyılar boyunca göç eder. Hamsi gibi Ticari değeri çok yüksek bir balıktır. Sardalya Akdeniz’ de 15-20 cm dolaylarındadır. Kurutularak, tuzlanarak hatta balık yağı ve balık unu elde etmekte kullanılır. Sardalya adı konserve işleminden dolayı konserve ile özdeşleşmiştir. Sardalya' nın küçüğüne Papalina denilir. Ayıklamadan yemeği yapılır. Ülkemizde Kuzey Ege’ de bolca yakalanan Sardalya' nın en lezzetli mevsimi Temmuz-Ekim aylarıdır. Bu sürede çesitli ızgaraları, fırını, kağıt kebabı, buğulaması ve pilakisi yapılabilir. Kasim-Haziran arasında ise ancak pilaki ve buğulaması yapılabilirse de bir önceki döneminki kadar lezzetli olmaz. Özellikle asma yaprağıyla yapılan ızgarasını öneririm.

SARIAĞIZ

Sularımızda da bulunan ve şeklen Levreğe benzeyen 1-2 metre boy ve 70 kg a kadar büyüyebilen okyanus kökenli bir balıktır. Ağzı büyük ve içi sarıdır. Bundan dolayı Sarıağız adını almıştır. Eti beyaz ve çok lezzetlidir. Tavası, haşlaması, buğulaması, Marine edilerek şişi ve ızgarası yapılır. Uygun olduğu aylar Ekim-Kasim arasıdır.

SARIGÖZ

Karagöz' e çok benzeyen Skatros' da denilen bir Ege balığıdır. Az olmakla beraber diğer denizlerimizde de bulunur. 20-25 cm büyüklüğe ve 3 kg a kadar büyüyebilir. Eti beyaz ve lezzetlidir. Tavası ve ızgarası yapılır. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylül arasıdır.

SARIKUYRUK

Akdeniz ve Ege' de yaşayan bir balıktır. Ortalama boyları 75 cm kadar olup 120 cm e kadar olanlarına da rastlanmıştır. Akya' yı andırmakla beraber eti onun kadar lezzetli değildir. Uygun olduğu aylar Ağustos-Ekim arasıdır.

SİNARİT

Akdeniz, Ege ve Marmara' da yaşayan boyları 20-100 cm arasında ve 20 kg a kadar büyüyebilen eti çok lezzetli bir balıktır. Halk arasında küçüklerine Sinarit Palazı' da denilir. Olta avcılarının en gözde avları arasında yer alır. Izgarası (şiş ya da fileto), buğulaması, mayonezli haşlaması, pilakisi, kağıt kebabı ve tavası yapılır. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylül arasıdır.

TEKİR

Barbunya' ya çok benzeyen ve yakın akrabası olan bu balık bütün denizlerimizde avlanır. Karadeniz ve Marmara’ da avlanılanlar 6 ila 10 cm arasındadır. Ege ve Akdeniz’ de ise boyları 10-12 cm ile Barbunya’ ya yaklaşır. Küçüklerine Mıcır ,irilerine Çuka' da denilir. Çene altı bıyıklarının uzunluğu, küt kafası ve birinci sırt yüzgecindeki sarı-siyah benekleri ile Barbunya’ dan ayrılır. Her mevsim yenebilecek bir balıktır. Karadeniz' de ve boğaz da yakalanan Tekir' in tadı daha bir lezzetlidir. Tavası, ızgarası ve kağıt kebabıçok güzel olur. Uygun olduğu aylar Mart-Nisan ve Aralık-Şubat arasıdır.

TIRSI

Akdeniz' den Karadeniz' e kadar denizlerimizde yaşayan ve 70 cm kadar büyüyebilen bir balıktır. Genelde nehir deltalarında yaşar. Izgarası, kıl tarzında kılçığı olmasına rağmen lezzetlidir. Tuzlaması ve tütsülemesi de yapılan bir balıktır. Uygun olduğu aylar Eylül-Ekim arasıdır.

TRANÇA

Akdeniz ve Ege' de yaşayan Mercangillerden eti çok makbul bir balıktır. 25 kg a kadar olanlarına rastlanmıştır. Izgarası (şiş ya da fileto) nefistir. Fırını, yahnisi, mayonezli haşlaması, pilakisi ve salatası da yapılır. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylül arasıdır.

TRAKONYA

Ege, Marmara, Boğazlar ve Karadeniz' de bol bulunan bir balıktır. 15-40 cm arasındadır ve dikenleri çok zehirlidir. Amatör balıkçıların çok dikkat etmesi gereken bir balıktır. Solungaç kapaklarında birer tane ve birinci sırt yüzgecinin altı yüzgecinden ilk üçü olmak üzere çok zehirli beş dikeni vardır. Amatörlerin mutlaka yanlarında amonyak bulundurmaları uygun olur. Eti beyaz ve çok lezzetli bir balıktır. Tavası ve haşlaması nefistir. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylül arasıdır.

UÇAN BALIK

Akdeniz ve Ege' de yaşayan boyları 17-50 cm arasında iki ya da dört kanatlı bir balıktır. Kanatları sayesinde su üzerinde 135 metre kadar uçabilir. Özellikle avı yapılmaz. Uçuşunu seyretmek çok daha keyiflidir. Eti lezzetli bir balıktır.

USKUMRU

Kolyoza çok benzeyen ve sürüler halinde dolaşan göçmen bir balıktır. Denizlerimizde 30 cm civarinda olan Uskumru Kuzey Denizin' de 50 cm e kadar büyür. Yaz aylarını Karadeniz' de geçiren Uskumru Eylül ve Ekim aylarında Marmaraya iner ve kışıi burada geçirip yumurta bırakır. Mart-Haziran aylarında da Karadeniz' e döner.
Büyüklüğüne göre 3 çeşidi vardır;
En küçüğü KALINARYA dır. 20-25 cm civarinda ve yağlı olanları Uskumru, D önüş Uskumrusu ise Çiroz olarak adlandırılır. Yazın yakalananlara ise LİPARİ denir. En lezzetli olduğu dönem Eylül ayından yumurtlamaya başladığı Ocak ayı sonuna kadardır. Bu süre içinde ızgarası, kağıt kebabı, dolması, köftesi, papaz yahnisi, fümesi, tuzlaması ve haşlaması güzel olur. Bu mevsimlerde yağlı olduğundan tavası tavsiye edilmez. Şubat’ tan itibaren yağını kaybetmeye başladığından tavası yapılabilir. Yazın yakalananlar ise pilaki ve tava için uygundur. İlkbaharda Karadeniz’ e dönüş yapan Çirozlar kurutulur. Esas adı Çiroz kurusu olan bu kurutulmuş balığa geçen zaman içinde ismi kısaltılarak yalnızca Çiroz denmeye başlanmıştır.
Bir çok balık tezgahında Kolyoz Uskumru diye satılır. Uskumru' nun kolyoztan önemli farklılıkları vardır.
1- Uskumru ile kolyozun sırt desenleri birbirine benzemekle birlikte kolyosun rengi koyu, uskumrunun ise açıktır.
2-Uskumru' nun kuyruk çatalının içi boş ve iki çizgiden ibaret bir V harfi tarzındadır. Kolyosunki ise doludur.
3-Uskumru' nun gözleri neredeyse toplu iğne başı kadar küçük, Kolyosun ise oldukça iridir.

YALADERMA

Ege ve Akdeniz' de yaşayan halk arasında Çıplak diye de adlandırılan bir balıktır. Sarıkuyruk ve Akya ile karıştırıldığı olur. 70 cm e kadar büyüyebilir. Eti Akya kadar lezzetli olmamakla birlikte yenilebilir. Marine edilirse daha lezzetli olur. Şişi, ızgarası ve tavası yapılır. Uygun olduğu aylar Temmuz-Eylül arasıdır.

YILANBALIĞI

Yılana benzeyen, 50-150 cm büyüklüğünde tatlı ve tuzlu suda yaşayan bir balıktır. Üremek için bulundukları yerden Atlantik okyanusunun Güney batısındaki Sargossa denizine 4-5 bin km bir yolculuğu yaparlar ve yumurtalarını burada dökerler. Beyaz etli yağlı lezzetli bir balıktır. Fümesi ve ızgarada şişi yapılır. Uygun olduğu aylar Temmuz-Eylül arasıdır.

ZARGANA

Akdeniz, Ege, Marmara ve Kardeniz' de yaşayan 40-60 cm arasında fosfor oranı çok yüksek, eti çok lezzetli bir balıktır. Tavası, buğulaması ve pilakisi yapılır. Uygun olduğu aylar Ağustos-Eylüldür.

ZURNA BALIĞI

Okyanus kökenli bir balık olup Süveys kanalının açılması sonucunda Akdenizi de ulaşmıştır. Özellikle avı yapılmamakla birlikte eti yenilebilir.

Balık ile ilgili diğer sayfa için lütfen tıklayınız...