18. Yüzyıldan itibaren geleneksel bir tarım kolu haline gelen tütüncülük, Türkiye’ nin birçok bölgesine yayılmıştır. Tütün iç tüketimi karşılamak ve ihracat maksadıyla üretilmektedir. Ülkemizde farklı tütün çeşitleri üretilmekte aynı zamanda bu çeşitler bölgelere göre de değişmektedir. Türkiye’ de üretilen tütünlerin %98’ i sun-cured tipi Oriental tütünlerdir. Geri kalan kısmı dark air-cured (Sigar), flue-cured (Virginia), light air-cured (Burley) üretimi şeklindedir. Ülkemizde üretilen tütünler yetiştirildikleri bölgeler, toprak yapiısı, bulundukları ekolojik faktörler, irsi özellikleri nedeni ile farklı karakter gösteren tipler olmuşlardır. Bu nedenle Türk tütünleri üretim bölgesine göre 4 guruba ayrılmaktadır. Ege, Marmara-Trakya, Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesi tütünleri diye gruplandırılırlar.

1. Ege Bölgesi Tütünleri

Türkiye’ de Ege bölgesi üretim alanı, miktari ve ihracattaki payı ile ilk sırayı almaktadır. Bu bölgede üretilen tütünler uluslararası piyasada İzmir tütünleri olarak tanınırlar. Bölgede üretilen tütünler yeknesak ve standart bir durum gösterirler. Genellikle küçük yapraklı, sapsız, karınlıca, açık sarı-kırmızı renkli, ince damarlı, kıvırcık görünüşlü, kuvvetli bir dokuya sahiptirler. Nikotini düşük, yanmaları yavaş, tatlı içimli, kokulu tütünler olan Ege bölgesi tütünleri, sert karakterli harmanların sertliğini azaltma, yavan içimli harmanları tatlılaştırma ve nötr harmanlara koku verme özellikleri nedeniyle sigara yapımcıları tarafından aranmaktadır. İzmir menşei adı altında Ege bölgesinde üretilen tütünler tatlılık, yavaşlık ve koku özellikleri, karıştırıldıkları harmanları ıslah ederek içim tadların ve nefasetlerini artırmaları nedeniyle, Amerika ve Avrupalı sigara fabrikatörleri tarafindan yıllarca rağbet görmüştür. Günümüzde harmanlarda kullanma oranı azaltılmışsa da hala aranan bir tiptir. Tütün ihracatımızın %90-95' ni Ege tütünleri teşkil etmektedir. Karabağlar, Kokulu, Ege, Çıtır, Sarıbağlar tipleri olarak, güneyde Muğla’ dan, Kuzeyde Balıkesir’ e kadar uzanan bölge ile sahilden Uşak-Afyon-Denizli’ ye kadar uzanan bölgede yetiştirilen Ege tütünleri miktar olarak toplam üretimimizin %55’ ini oluşturmaktadır. Ege bölgesinde Akhisar, Saruhanlı, Gavurköy, Ödemis, Tire, Bayındır, Ovakent, Manisa, İzmir, Aydın ünlü tütün yöreleridir. Tütün üretimini etkileyen en önemli faktör ekici sayısıdır. Ekici artıkça üretim miktarı artmakta ekici azaldıkça üretim miktarı azalmaktadır. Ekici sayısındaki artış ve azalışlar belli bir istikrar göstermemis ve fiyata bağlı olarak gelişmiştir. Tütün ekim alanı da ekici sayısına bağlı olarak artmış ve azalmıştır. Ege tütün üretim miktari görüleceği üzere büyük oranda artış ve azalış göstermiştir. Bunun nedenleri fiyat, iklim ve ekici sayısıdır. Tütünün hektar verimi tamamen iklim şartlarına bağlıdır. Çünkü Türk tütünleri sulanmaz ve gübre atılmaz. Verimin yüksek olduğu yıllar yağış miktarı fazladır. Hektar verimi bölge için ortalama 900 kilodur. Bir ekiciye düşen ürün miktarı ortalama 500 kilo civarındadır.

2. Marmara Bölgesi Tütünleri

Bu bölge tütünleri tip olarak Ege ve Karadeniz bölgesi tütünlerine benzerlik gösterirler. Marmara bölgesi, ekolojisi ve toprak özellikleri sebebiyle polikültür tarım üretimi yapılmakta olduğundan tütün üretimi düşmektedir. Bölgede tütüne uygulanan fiyat politikasıda tütün üretimini bitme noktasına getirmiştir. Bursa, Düzce, İzmit, Hendek, Edirne, Yenice, Agonya menşeilerinden oluşan bölge tütünleri genel üretimin %2’ sini, genel ihracatında %1’ ini meydana getirirler. Ortak özellikleri itibariyle bu tütünleri Bursa-Düzce-İzmit ve Hendek- Trakya- Balıkesir grubu olmak üzere iki grupta incelenebilir.

a) Bursa-Düzce-İzmit Gurubu

Bu gurup tütünlerin orijini Samsun ve Bafra tütünleridir. Ancak bölgesel şartlara göre özellikleri değişikliklere uğrayarak yeni birer tip olarak ortaya çıkmışlardır. Ufak ve orta boy yaprakları, ince dokuları, yüksek elastikiyetleri sarı-kırmızı ve açık kırmızı renkleri; tatlı, tatlı tok, tokça-sert içimleri, özellikle Düzce tütünlerinin kendine has nefis kokuları, yanma yetenekleri ve yüksek sigara randımanları özellikle sigara harmanlarında dolguluk olarak kullanılmaları nedeniyle Avrupa sigara yapımcıları tarafından yıllarca aranmıştır. Bu tütünlerden Düzce tütünleri Türk tütünleri arasında ayrı bir içim karakterine sahip olmuş, güzel kokulu, tatlı içimli olarak tanımlanan bu tütünlerimiz çok iyi yanma yetenekleri ve yüksek sigara randımanları ile Dünya pazarlarında tanınmış ve aranmıştır.

b) Hendek-Balıkesir-Trakya Gurubu

Marmara bölgesinin diğer tütünlerinden farklılık gösteren bu tütünler ayrı ve uzak yerlerde üretilmelerine rağmen birbirlerine yakın özellikler ve içim karakteri göstermektedirler. Yaprak büyüklükleri orta ve büyükçedir. Renkleri açık kırmızı ve kırmızıdır. Dokuları ince ve elastikiyetleri yüksektir. Sert içimlidirler. Sigara verimleri yüksektir. Bu tütünler sigara harmanlarına sertlik, saçaklılık ve sigara verimlerini yükseltmek için kullanılmışlar ve Dünya pazarlarında bu özelliklerinden dolayı yıllarca aranmışlardır. Marmara bölgesinin diğer tarım ürünlerinin yetiştirilmesine müsait olması, bu bölgede sanayinin gelişmesi gibi sebepler, tütün tarımının azalmaşına sebep olmuştur. Tütün tarımının zor zahmetli ve uzun sürmesi tütün üreticisinin emeğinin karşılığını alamaması tütün üretiminin bırakılmasına sebep olmuştur. Bölgede tütünde uygulanan fiyat politikasi tütün üreticisini tatmin etmemiş geçimini sağlayamaz duruma gelmiştir. Sonuçta bölgede tütün üretimi bitmiş denilebilecek noktaya gelmiştir. Asıl ve sigara harmanlarını ıslah edici özelliklere sahip tütünlerimiz tarihe gömülmüştür. Bu bölgede Düzce, Gönen, Manyas, Adapazarı ve Kırklareli yöresinde Amerikan menşeili tütün olan Virgina üretimi başlamış ve gün geçtikçe de üretimi artmaktadır. Bölgede Dünyaca aranan Türk tütünlerini artırmak için bölgeye has bir tütün politikası belirlenip, tatmin edici, masrafları karşılayan ve üreticinin geçimini sağlayabilecek bir fiyat tespiti yapılmalıdır. Çünkü toprak, iklim şartları aranan tütünleri yetiştirmeye müsaittir. Bu tütünleri başka bölgelerde üretmek mümkün değildir. Türkiye’ de üretilen sigara harmanlarında kullanılan Virgina tütünlerini, bu bölgede yetiştirmek mümkündür. Tütün ekilen alan, köy sayısı ve tütün ekicisindeki azalmaya paralel olarak azalmıştır. Ekim alanı azaldıkça üretim miktarı da düşmektedir.

Tütün üretim miktarı Marmara bölgesinde devamlı düşüş göstermiştir. Bölgenin turizme ve sanayiye açılması, diğer tarım ürünleri üretiminin tercih edilmesi, yanında fiyatların yeterli olmayışı üretimin düşmesine neden olmuştur.

Tütün ile ilgili diğer sayfa için lütfen tıklayınız...